Egzekucja z ruchomości jest jednym z podstawowych elementów umożliwiających zaspokojenie wierzyciela w toku postępowania egzekucyjnego. Kodeks cywilny nie zawiera definicji ruchomości, ale w doktrynie przyjmuje się, że ruchomościami są wszystkie rzeczy, które nie są nieruchomościami ani ich częściami składowymi. Dla przykładu samochód jest ruchomością a jego częścią składowa jest silnik, samochód bez silnika traci więc znaczenie ruchomości jako pojazdu, którym można się przemieszczać.

Istotnym jest także ich samoistny charakter materialny ruchomości przez co rozumiemy jego fizyczne istnienie w rzeczywistym świecie. Komornik przystępuje do egzekucji z ruchomości po przez jej zajęcie ( art. 805 kpc. ) Należy przy tym pamiętać, że dokonując zajęcia komornik nie powinien zajmować więcej ruchomości ponad te, które są potrzebne do zaspokojenia należności wraz z kosztami egzekucyjnymi ( art. 845 § 3 ), ruchomości oraz ruchomości, które zwolnione są od zajęcia ( art. 829 – 839 kpc ). Udział wierzyciela w zajęciu ruchomości nie jest konieczny, jednak wierzyciel może wnioskować o dokonanie czynności w jego obecności, w uzgodnionym terminie, o którym zostanie stosownie zawiadomiony. Udział dłużnika także nie jest niezbędny do ważności zajęcia. W sytuacji nieobecności dłużnika podczas czynności zajęcia, komornik powinien przywołać jednego lub dwóch świadków, chyba że na skutek przywołania wspomnianych świadków może dojść do udaremnienia egzekucji z danego przedmiotu . ( 812 § 2 kpc )

Sama czynność zajęcia polega na wpisaniu ruchomości do protokołu zajęcia ( art. 847 kpc; art. 809 kpc ) oznaczając je kolejnymi liczbami porządkowymi w celach organizacyjno - technicznych. Przy zajęciu komornik winien doręczyć dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji ( art. 805 kpc ). Sporządzenie protokołu zajęcia warunkuje ważność dokonanego zajęcia oraz stanowi dowód dokonanej czynności. Czynność zajęcia ma charakter konstytutywny, czyli nabiera mocy prawnej dopiero z chwilą podpisana protokołu przez organ egzekucyjny. W protokole zajęcia ruchomości należy określić liczbę poszczególnych przedmiotów, dokładnie opisać je w sposób dostatecznie charakteryzujący ich stan oraz cechy wyróżniające się oraz określić wartość ruchomości. Odpis protokołu zajęcia komornik doręcza dłużnikowi oraz współwłaścicielom ruchomości, którzy nie są dłużnikami, obowiązek ten jest niezależny od tego czy dłużnik był obecny przy zajęciu lub nie. Przy określaniu wartości przedmiotu zajęcia komornik winien stosować się wiedzą i doświadczeniem, w wypadku braku wiedzy specjalistycznej, która niezbędna jest do wyceny niektórych przedmiotów podlegających egzekucji, komornik może skorzystać z wiedzy biegłego sądowego ( art. 813 kpc ). Należy tu jednak zaznaczyć, że komornik nie jest związany ową opinią w wypadku gdy uzna że biegły w sposób niedostateczny scharakteryzował przedmiot zajęcia, komornik może zasięgnąć opinii innego biegłego. Przez zajęcie dłużnik nie traci praw, które przysługują mu z tytułu władania rzeczą, dłużnik nadal ma prawo zwykłego używania rzeczy w takim zakresie w jakim czynności te nie doprowadziły by do utraty wartości przedmiotu zajęcia. Należy przez to rozumieć, iż dłużnik może dysponować ruchomością w celu do jakiego została ona stworzona, nie może jej celowo niszczyć oraz powodować uszczerbek w jej wartości. Wszelkie rozporządzenie przez dłużnika zajęta ruchomością nie wpływa na dalszy etap postępowania, wówczas przedmiotowe postępowanie będzie prowadzone przeciwko nabywcy ruchomości. Nawet nabycie przedmiotu ruchomości w dobrej wierzy nie powoduje ustania skutków prawnych dokonanego zajęcia. Jednakże taki nabywca zyskuje możliwość wytoczenia powództwa na podstawie art. 841 kpc. w związku z art. 848 zd. 2 kpc, które umożliwi mu dochodzenie swoich praw. Usunięcie przez dłużnika przedmiotu zajęcia pociąga za sobą odpowiedzialność karną na podstawie art. 300 k.k.. Poprzez usunięcie rozumie się wszelkie działania które mają na celu uniemożliwić prowadzenie egzekucji z przedmiotu zajętego w toku postępowania egzekucyjnego np. jego sprzedaż, schowanie, celowe zagubienie czy też zniszczenie.

autorzy:

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy Jacek Hospod

Asesor Komorniczy Marcin Lewandowski